Chậm tiến đô, đội vốn…như “ăn cơm bữa”

Những năm gần đây, trên địa bàn TP Hà Nội, hàng loạt dự án BT, BOT nghìn tỷ nối tiếp nhau sai phạm. Điều này gây “nhức nhối” cho cơ quan quản lý dẫn đến việc UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Kế hoạch số 62/KH-UBND thực hiện chỉ đạo của Thành ủy tại Công văn số 837-CV/TU ngày 31/01/2018 về việc rà soát lại các dự án đang triển khai và chuẩn bị triển khai theo hình thức BT, BOT để đảm bảo thực hiện đúng quy định và không để xảy ra các hạn chế, khuyết điểm như Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã chỉ ra tại Kết luận thanh tra số 1422/KL-TTCP ngày 06/6/2017.

Kết luận thanh tra nêu nhiều nhà đầu tư được lựa chọn “có năng lực tài chính hạn chế, không đảm bảo. Trong số đó, Bitexco, chủ đầu tư dự án đường bao quanh khu tưởng niệm Chu Văn An (Hà Nội) theo hình thức BT là cái tên quen thuộc có trong danh sách một loạt đại gia vào tầm ngắm xử lý.

Dự án Đường giao thông bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An được khởi công vào ngày 15/5/2014, bao gồm hai tuyến đường số 1, số 5 và Cầu vượt trực thông giữa Tuyến số 1 với Quốc lộ 70 (không bao gồm Nút giao hoàn chỉnh). Dù được phê duyệt từ năm 2011, nhưng đến khi hợp đồng dự án kết thúc vào tháng 4/2017 (sau 36 tháng), nhà đầu tư Bitexco vẫn không hoàn thành công tác thi công.

Đến ngày 25/6/2017, UBND TP Hà Nội phải ban hành Quyết định 3830 phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh dự án. Trong quyết định này, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền là UBND TP Hà Nội đã chấp thuận bổ sung thêm một số hạng mục: Nút giao hoàn chỉnh giữa tuyến đường số 1 và đường 70 (trước đây dự án cũ chỉ có cầu vượt trực thông), hạng mục tuyến ống nước sạch D400 và một số hạng mục khác. Dự án ban đầu lên thành 54 tháng (tính từ tháng 5/2014), kết thúc vào tháng 11/2018.

Mới đây, UBND TP Hà Nội đã ban hành quyết định số 6951/QĐ-UBND, theo đó UBND TP Hà Nội yêu cầu UBND quận Hà Đông, huyện Thanh Trì tổ chức thực hiện công tác giải phóng mặt bằng theo quy định của pháp luật & thành phố, đảm bảo hoàn thành trong quý 2/2019.

Bên cạnh đó, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông TP Hà Nội, nhà đầu tư chuẩn bị phương tiện, nguồn lực tổ chức triển khai các hạng mục còn lại của dự án ngay sau khi được bàn giao mặt bằng, đảm bảo hoàn thành, bàn giao công trình vào khai thác sử dụng trong quý 4/2019.


Đường BT nối Nguyễn Xiển - Xa La vẫn ngổn ngang, chưa hoàn thiện

Ngoài ra, theo báo cáo kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước gửi đến Quốc hội hồi tháng 4/2018, dự án đường bao quanh Khu tưởng niệm Chu Văn An do Bitexco làm chủ đầu tư đội vốn không căn cứ lên tới 36,79 tỷ đồng.

Đây không phải lần đầu dự án này bị chỉ ra loạt sai phạm. Tại kết luận của Thanh tra Chính phủ (Thông báo số 1785 ngày 19/7/2017), tổng vốn đầu tư dự án từng bị phê duyệt tăng thêm 12 tỷ đồng do tính sai khối lượng, đơn giá và định mức.

Trước những sai phạm trên, Thanh tra Chính phủ yêu cầu UBND TP. Hà Nội chỉ đạo Sở Giao thông Vận tải Hà Nội và nhà đầu tư giảm trừ giá trị tổng mức đầu tư số tiền hơn 12 tỷ đồng.

Riêng số tiền chênh lên do lập, thẩm tra, phê duyệt dự toán thiết kế bản vẽ thi công chưa đúng gần 16 tỷ đồng, Thanh tra Chính phủ yêu cầu TP. Hà Nội chỉ đạo Sở Giao thông Vận tải Hà Nội và nhà đầu tư loại khỏi giá trị dự toán thiết kế bản vẽ thi công hơn 6 tỷ đồng làm cơ sở thanh, quyết toán hợp đồng BT.

Đồng thời, chỉ đạo Sở Giao thông Vận tải Hà Nội và nhà đầu tư kiểm tra xác nhận cự ly vận chuyển đổ thải và căn cứ vào biện pháp thi công thực tế để tính lại đơn giá đào đắp nền đường bằng máy, thủ công; tính lại đơn giá dọn mặt bằng... làm cơ sở nghiệm thu, thanh quyết toán số tiền hơn 9,6 tỷ đồng.

Vẫn “rủng rỉnh” vốn xây hàng trăm căn biệt thự, shophouse

Trong khi đó, tại khu đất đối ứng có diện tích lên đến 200ha được UBND TP Hà Nội giao khi Bitexco thực hiện dự án, doanh nghiệp này đã triển khai rầm rộ dự án The Manor Central Park với hàng loạt căn biệt thự liền kề, shophouse... và bán ra thị trường.

Được biết, dự án The Manor Central Park được thiết kế với hơn 1.000 căn thấp tầng và hơn 7.000 căn hộ. Hiện tại, mỗi căn biệt thự, nhà liền kề... tại dự này này đang được chủ đầu tư rao bán với giá thấp nhất từ 15-17 tỷ đồng/căn, mức giá cao nhất lên đến vài chục tỷ đồng/căn.

Trước đó, liên quan đến việc triển khai dự án The Manor Central Park, đại diện Bitexco trả lời báo chí, ngoài việc phải huy động nguồn vốn cho toàn bộ công tác GPMB tại dự án BT, Bitexco đã đã được cấp có thẩm quyền cho phép tiến hành song song đồng thời hai dự án trên khu đất đối ứng được UBND TP giao. Thực tế hiện nay, dự án đã được triển khai trên phần trên khu đất này.

Điều đáng nói là sau khi được giao đất, Bitexco chỉ chăm chú đầu tư dự án nhà ở (chung cư, biệt thự) để hoàn vốn, sinh lời trong khi lại buông bỏ dự án hạ tầng được giao.


Đường BT nhiều năm không xong nhưng nhiều dãy nhà biệt thự, liền kề trị giá hàng chục tỷ đồng được Bitexco xây dựng bán cho khách hàng đưa vào sử dụng.

Từ dự án đường bao quanh khu tưởng niệm Chu Văn An (Hà Nội) theo hình thức BT, điều dễ thấy, khi thực hiện dự án BT, cơ quan quản lý Nhà nước sẽ dùng tài sản công để thanh toán; trong đó có nhà ở và đất đai. Trên thực tế, các dự án BT hầu hết được thanh toán bằng quỹ đất, đặc biệt là quỹ đất sạch do chính Nhà nước bỏ ngân sách đền bù, giải toả. Doanh nghiệp cũng chỉ mặn mà với dự án BT khi được thanh toán bằng các khu đất. Bởi vì, khả năng sinh lời của đất đai thì vô cùng.

Nếu chỉ cần những cái “bắt tay”, có chăng việc buông lỏng quản lý của cơ quan quản lý Nhà nước thì những khu đất có giá trị không qua đấu giá sẽ được giao thẳng cho doanh nghiệp. Hoặc giao không đúng tiến độ quy định trong hợp đồng BT để rồi nhiều doanh nghiệp, chỉ sau những thao tác động thổ, khởi công dự án đã được giao đất và thế chấp đất được giao để lấy tiền triển khai dự án. Căn bệnh “trầm kha” này rất dễ đưa đến “ung nhọt” và đã đến lúc phải xử lý triệt để.